گسل های زمین لرزه ای ایران

با مرورى بر تاریخچه لرزه‌خیزى ایران دیده مى‌شود که کشور ایران یکى از نواحى لرزه‌خیز دنیا است. در بخش بیشتر ایران، لرزه‌خیزى در ارتباط مستقیم با تجدید فعالیت گسل‌هاست و بیشترین تکاپو‌هاى لرزه‌خیزى در امتداد گسل‌هاى فعال روى داده است.

به گفته دیگر، بسیارى از زون‌هاى داراى گسل‌هاى عمده و همبرى‌هاى زمین‌ساختى غیر عادى، داراى نا‌آرامى‌هاى لرزه‌اى بوده و زمین‎لرزه‎هایى را به وجود می‎آورند. گفتنى است حرکات لغزشى در امتداد گسل‌ها، ممکن است از نوع خزش آرام و بدون زمین‌لرزه باشد.

گسل زمین‌لرزه‌اى، نوعى شکستگى زمین است که در اثر زمین‎لرز‌ه کم ژرفا تولید شده باشد و به طور کلى با تجدید حرکت دوباره گسل‌هاى پیشین همراه هستند. این گونه گسل‌ها مى‌توانند درباره سازوکار رهاسازى انرژى لرزه‌اى در طى زمین‌لرزه و نیز تنش‌هاى ناحیه اطلاعات لازم را بدهند.

بیشتر گسل‌هاى زمین‌لرزه‌اى شناخته شده ایران، طولى بیش از 40 کیلومتر د‌ارند و همه آنها با زلزله‌هاى مخرب با بزرگى بیشتر از 7 ، همراه‌اند.

در تمام حالت‎ها، جهت گسل‌هاى زمین‌لرزه‌اى ایران گویاى جهت فشارى در راستاى NNE-SSW است که با جهت حرکت شمال خاورى صفحه عربستان هماهنگى دارد.

گسل‎هایى که برخوردار از یک یا چند ویژگى زیر باشند، گسل‎هاى جُنبا یا گسل‎هایى با توانایى جنبش به حساب می‎آیند (بربریان و همکاران، 1364) :

* کانون‎یابى رو مرکز زمین‎لرزه‎هاى بزرگ در مکانى از درازاى گسل و یا در فرادیواره آن

* گسلش در نهشته‎هاى کواترنرى پسین

* داشتن دیواره حفظ شده

* داشتن ریزلرزه‎هاى زیاد که با شبکه کامل و بسته لرزه‎نگارى محلى با خطاى کم در کانون‎یابى روى زمین و ژرفى و زمان‎گیرى یکنواخت برداشت می‎شوند.

* داشتن بستگى به یک گسل شناخته شده جُنبا.

نام و بعضى ویژگی‎هاى گسل‎هاى ایران با پیشینه لرزه‎خیزى در جدول زیر خلاصه شده است (گزارش ملى زلزله).

نام	موقعیت جغرافیایى	درازا (کیلومتر)	امتداد	شیب
گسل زلزله‎خیز	60 کیلومترى (NW) نیشابور	66	NW-SE	SW
گسل فشارى کوهبنان	شمال کرمان- خاور زرند	300	NW-SE	NE
گسل کویر بزرگ (دورونه)	تربت‎حیدریه	700	NW-SE	85
گسل (راندگى) کهریزک	10کیلومترى شاه‎عبدالعظیم	40	E - W	N
گسل راستالغز گارون	15کیلومترى جنوب نهاوند	35	NW-SE	SW
گسل گرمسار	شمال خاورى گرمسار	100	NE-SW	NNW
گسل فشارى گوک (سروستان)	80کیلومترى خاور کرمان	200	NNW	SW
گسل راستالغز نهاوند	5/2 کیلومترى جنوب نهاوند	65	NW-SE	SW
گسل فشارى نیشابور	30 کیلومترى شمال نیشابور	52	NW-SE	NE
گسل فشارى مُشا		200	NW-SE	N-NE
گسل فشارى الموت	پهلوى جنوبى دره الموت	52	NW-SE	sw30
گسل فشارى ایپک	جنوب بویین‎زهرا	85	E-W	N
راندگى بایجان	شمال راه‎هزار	45	NW-SE	N
گسل فشارى طالقان	جنوب طالقان	64	E-W	S
گسل فشارى تسوج	5کیلومترى شمال تسوج	61	NE-SW	NW
گسل جنوب رى	جنوب شاه‎عبدالعظیم	5/18	E-W	N-NW
گسل فشارى خزر	جنوب دشت کرانه‎اى مازندران	600	E-W	S
گسل فشارى رفسنجان	20کیلومترىجنوب‎رفسنجان	140	NW-SE	SW
گسل فشارى شاهوار	شمال–شمال‎خاور شاهرود	60	NW-SE	NW
گسل فشارى شاه‎کوه	شمال-شمال باخترى شاهرود	115	NE-SW	NW
گسل فشارى شمال البرز	دامنه شمالى البرز	300	E-W	S
گسل فشارى شمال تبریز	بلافصل شمالى تبریز	150	NW-SE	NE
گسل شمال تهران	بلافصل شمال تهران	90	E-W	N
گسل (راندگى)شمال رى	جنوب بهشت‎زهرا	17	E-W	N
گسل فشارى شمال قزوین	شمال قزوین	60	E-W
راندگى قزل‎اوزن(منجیل)		65	NW-SE	N-NW
گسل فشارى کشف‎رود		120	NW-SE	NE