ما انسانها سالهاست که از راههای مختلف، نظم اکوسیستمهایی که قرنها روی زمین ثابت بودند را به هم زدهایم.
قرار است که این هفته جمعی از دانشمندان و سیاستمداران با هم ملاقات کنند تا در مورد این که آیا مهندسی جغرافیایی زمین برای مقابله با گرمایش کره خاکی، در آینده مفید خواهد بود و این که آیا خطری به همراه نخواهد داشتبا هم به بحث بپردازند. اما به نظر میرسد در اساس این بحث اشتباهی وجود دارد، چرا که ما همین الان هم در مقیاس وسیعی در حال مهندسی جغرافیایی زمین هستیم.
از انتقال یک سوم آب آشامیدنی زمین گرفته تا کاشتن گیاهان و برداشت کردن از دو پنجم سطح زمین، نسل بشر 10،000 سال آب و هوای ثابت دوره هولوسین (وابسته به دوره زمین شناسى حاضر که از پایان دوره پلیستوسن شروع میگردد- م) که باعث پدید آمدن تمدن شد را به هم زده است.
نتایج مداخلات ما انسانها در فرایندهای جغرافیایی زمین هنوز به طور کامل مشخص نیست اما دانشمندان میگویند که دیگر اثری از دوره هولوسین وجود ندارد و ما در دوره جدیدی به سر میبریم که آنتروپوسین نامیده میشود، دوران زمینشناسی که انسانها به وجود آوردهاند.
خشک شدن رودها
انسان هر ساله یک سوم تمام آبهای آشامیدنی دریاچهها، رودخانهها و سفرههای آبی که دانشمندان آن را آب آبی مینامند، را مصرف میکند. بدین ترتیب، یک چهارم رودها قبل از این که به دریا برسند خشک میشوند.
در مقیاس محلی، این امر الگوی آب و هوایی را تغییر میدهد. برای نمونه، سد رود یانگتز چین، دمای دره را پایین آورده و بارندگی را کم کرده است. خشک شدن رود قزاقستان که روزی پر آب بود، باعث شده که در آن منطقه زمستانها سردتر و تابستانها گرمتر باشد. به علاوه حالا دیگر در این ناحیه باران به ندرت میبارد.
تغییرات منطقهای آب و هوا هم بر کل زمین تاثیر میگذارد.
سیاه کردن زمین
در 500 میلیون خانه، اغلب در آسیا و آفریقا، در اجاقهای غذا، چوب، ذغال و مدفوع حیوانات سوزانده میشود. دود آنها ذراتی را به اتمسفر میفرستد که به اصطلاح کربن سیاه نامیده میشوند. این کربن سیاه لایهای را تشکیل میدهد که گرما را جذب میکند. وقتی قطرههای باران اطراف این ذرات را میگیرند، با بارندگی، کربن سیاه به زمین میآید و روی زمین هم گرما جذب میکند.
برآورد شده است که افزایش دمای 4/3 درجه فارنهایتی در دمای قطب شمال طی قرن گذشته نتیجه آلودگی کربن سیاه است. این امر بارندگی در جنوب آسیا و غرب آفیقا را کاهش داده است. کربن سیاه همچنین باعث آب شدن یخهای کوههای هیمالیا شده که این مسئله تامین آب آشامیدنی صدها میلیون نفر را به مخاطره میاندازد.
مزرعه نامحدود
حدود 12 درصد زمینها، زیرکشت هستند. برخی نتایج این مسئله غیرقابل پیشبینی است، مثل تاثیر آن بر آب و هوا. اما برخی نتایج هم واضح هستند، جنگلزدائی در آمازون باعث به هم خوردن چرخه تبخیر و میعان شده است. به علاوه ظرفیت جذب دی اکسید کربن در این مناطق پایین آمده و در نتیجه دما افزایش یافته است.
به علاوه کودهایی که در کشاوزی مورد استفاده قرار میگیرند، مقادیر فراوانی نیتروژن و فسفر را به مناطق مختلف تزریق کرده است. هر ساله حدود 120 میلیون تن نیتروژن از اتمسفر خارج میشود و به کود تبدیل میشود، در حالی که در همین زمان،20 میلیون تن فسفر از زمین خارج میشود. در هر دو مورد، میزان خروجی خیلی بیشتر از حد طبیعی است. بیشتر این مواد توسط رودها شسته و به دریا ریخته میشوند و در آن جا موجب رشد سریع مناطق مرده در زیر آب میشوند.
انقراض مرجانها
در بین انواع انقراضهایی که اتفاق میافتد، احتمالا بدترینش مربوط به سواحل مرجانی است؛ جنگلهای بارانی اقیانوس و بنیاد بسیاری از اکوسیستمهای دریایی. آلودگی، تغییر آب و هوا، ماهیگیری بیش از اندازه و اسیدی شدن اقیانوسها باعث شده که یک چهارم مرجانها طی 50 سال گذشته از بین بروند و یک سوم گونههای مرجانی در خطر باشند.
از بین رفتن مرجانها و همه حیواناتی که حیاتشان وابسته به مرجانهاست، فقط برای ماهیها تهدید به حساب نمیآید. از دید زمینشناسی، اکوسیستمها مکانیسمهای زیستی هستند که جریان تغذیه و انرژی را منظم میسازند. به اعتقاد دانشمندان، انقراض گسترده موجودات دریایی باعث میشود که تا چندین میلیون سال دیگر، چرخه کربن زمین بیثبات باشد. اکوسیستمهای دریایی قابلیت تنظیم خود را از دست میدهند و این مسئله روی آب و هوا تاثیر میگذارد. در نیم میلیارد سال گذشته، 5 رویداد انقراض جهانی اتفاق افتاده و به نظر میرسد ششمی در راه است.
انقلاب پلاستیکی
صنعت ساخت انسان به اختراع مواد شیمیایی انجامید که میتوانند تا هزاران سال در محیط به طور فعال باقی بمانند؛ مواد به کار رفته در حشرهکشها و پلاستیکها که هر ساله در حدود 60 میلیارد تن از آنها ساخته میشود.
این مواد در مقادیر بالا سیستم غدد درونریز حیوانات را به هم میزنند و باعث سرطان و تغییر در تولیدمثل میشوند. تاثیر مقادیر کم آنها هنوز شناخته شده نیست اما احتمالا ترکیب اکوسیستمها را به هم میزند.
بر اساس برآورد سازمان جهانی، در هر مایل مربع از اقیانوسهای زمین، 47،000 نوع پلاستیک وجود دارد، حتی در جاهایی که هرگز از آنها استفاده نشده است.
تغییر اتمسفر
موتور اقتصادی این دوران با مواد پرکربنی میگردد که سوزانده می شوند. در نتیجه سالانه 40 میلیارد تن دی اکسید کربن به اتمسفر فرستاده میشود. این بزرگترین تغییری است که انسان در زمین ایجاد کرده است.
با رسیدن سطح دی اکسید کربن به بالاترین حد خود در 15 میلیون سال گذشته، الگوهای آب و هوایی در حال تغییر است و میانگین دمای زمین هم در حال افزایش است. مقداری از این کربن جذب اقیانوسها میشود و نسبت هیدروژن و یونهای کربناتی را به هم میزند و در نتیجه آب اقیانوسها اسیدی میشود. بدین ترتیب مرجانها، پلانکتونها و نرمتنهای صدفدار از بین میروند. طی چند قرن آینده، pH اقیانوسها بیش از 300 میلیون سال گذشته تغییر خواهد کرد.