خلاصه : مرتضی قلی خان صنیع الدوله در شب یکشنبه 9صفر 1273ه.ق/1235ه.ش در کو چال میدان در تهران به دنیا آمد. وی پس از اتمام تحصیلات درایران، به آلمان رفت و پس از اتمام تحصیلات خود در رشته معدن شناسی در آلمان به ایران آمد و به ریاست اداره پست و گمرک منصوب شد. وی که موسس اولین کارخانه نخ ریسی در تهران و از پیشگامان احداث خط آهن ایران و رئیس اولین مجلس شورای ملی بود چند بار به وزارت رسید. و در 1329ه.ق/ 1290ه.ش در تهران کشته شد.
گروه : فنی و مهندسی
رشته : مهندسی معدن
اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : مرتضی قلی خان صنیع الدوله در شب یکشنبه 9صفر 1273ه.ق /1235ه.ش در کوی چال میان تهران در خانواده علی قلی خان مخبرالدوله به دنیا آمد. پدر و اجداد وی از بزرگان دیوان و نظام اداری دولت قاجار و مردمی مرفه و ثروتمند بودند.
تحصیلات رسمی و حرفه ای : مرتضی قلی خان صنیع الدوله پس از به پایان بردن تحصیلات مقدماتی در تهران و در دارالفنون، به آلمان رفت و در رشته مهندسی معدن شناسی به تحصیل پرداخت.
خاطرات و وقایع تحصیل : تحصیل مرتضی قلی خان صنیع الدوله در ایران معاصر با قدرت پدرش مخبرالدوله که مدتی حاکم تهران نیز بود، بوده است. وی در روزگاری که آلمانها برای آغاز استعمار خود به سمت شرق حرکت کردند، در آلمان به تحصیل مشغول شد.
فعالیتهای ضمن تحصیل : مطالعه در زمینه های فنی و مهندسی از امور مورد علاقه مرتضی قلی خان صنیع الدوله بود. از این گذشته وی در امور سیاسی مطالعه و شرکت داشت.
استادان و مربیان : منابع نامی از استادان مرتضی قلی خان صنیع الدوله در آلمان یا ایران ذکر نکرده اند. تنها می دانیم که وی در آلمان رشته مهندسی معدن را تحصیل کرده بوده است.
وقایع میانسالی : مرتضی قلی خان صنیع الدوله پس از اتمام تحصیلات خود در رشته مهندسی معدن از آلمان به ایران در آمد. و رئیس اداره پست و گمرک شد. وی اولین کارخانه نخ ریسی را در تهران تاسیس کرد. و نیز از پیشگامان تاسیس راه آهن درایران بود. و از پیشگامان احداث خط آهن ایران و رئیس اولین مجلس شورای ملی بود و نیز چند بار به وزارت رسید.
زمان و علت فوت : مرتضی قلی خان صنیع الدوله دربعد از ظهر چهارشنبه چهارم یا پنجم صفر 1329ه.ق/ 1290ه.ش در چهارراه مخبرالدوله تهران به دست ایوان روسی گرجی کشته شد.
مشاغل و سمتهای مورد تصدی : مرتضی قلی خان صنیع الدوله پس از فراغت از تحصیل و بازگشت از آلمان، رئیس اداره پست و گمرک ایران، شد سپس چندبار به وزارت رسید و نیز ، رئیس اولین مجلس شورای ملی بود.
فعالیتهای آموزشی : در منابع خبری از فعالیتهای آموزشی مرتضی قلی خان صنیع الدوله ذکر نشده است. اما می توان اقدامات وی را در زمینه راه آهن و نیز نخ ریسی، اقداماتی سودمندو آموزنده در راه گسترش صنایع کشور دانست.
مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : مرتضی قلی خان صنیع الدوله موسس اولین کارخانه نخ ریسی در تهران و از پیشگامان احداث خط آهن ایران و همچنین رئیس اولین مجلس شورای اسلامی ملی بوده است.
سایر فعالیتها و برنامه های روزمره : مرتضی قلی خان در کنار رتق و فتن امور سیاسی مملکت به مطالعه روزنامه ای اروپایی و آثار فنی به ویژه درباره مهندسی معدن همت گماشت.
همفکران فرد : میرزا ابوالحسن خان غفاری صنیع الملک نیز همانند مرتضی قلی خان صنیع الدوله علاقمند به وارد کردن فنون و تکنولوژی اروپایی به کشور و گسترش دادن صنایع جدید در ایران بود.
آرا و گرایشهای خاص : گرچه مرتضی قلی خان صنیع الدوله در زمینه فنی و مهندسی معدن مطالعه و تحصیل کرد، اما بیشتر به تصدی امور کلیدی صنعتی و سیاسی مملکت علاقمند بوده است.
احتمالا اولین تونلها در عصر حجر برای توسعه خانهها با انجام حفریات توسط ساکنان شروع شد . این امرنشانگر این است که آنها در تلاشهایشان جهت ایجاد حفریات به دنبال راهی برای بهبود شرایط زندگی خود بوده اند. پیش ازتمدن روم باستان ، در مصر ، یونان ، هند و خاور دور و ایتالیای شمالی ، تماما تکنیکهای تونلسازی دستی مورد استفاده قرار میگرفت که در اغلب آنها نیز از فرایندهای مرتبط با آتش برای حفر تونل های نظامی ، انتقال آب و مقبرهها کمک گرفته شده است.
در ایران نیز از چند هزار سال.................
مهندسی ارزش در خلال جنگ جهانی دوم زمانی که به علت کمبود منابع، تغییر در روش ها، مواد اولیه مورد مصرف و طراحی های مرسوم ضرورت می یافت پدید آمد. نکته جالب توجه آن است که در اکثر موارد این تغییرات منجر به کارایی بیشتر محصولات با هزینه ای کمتر می شد. پس از جنگ کارخانه جنرال الکتریک پیشتاز توسعه و کاربرد برنامه تحلیل ارزش در صنعت شد. به دنبال اجرای برنامه تحلیل ارزش در این کارخانه استفاده از این روش در سایر کارخانه ها و سازمان های دولتی فراگیر شد. در سال 1962 میلادی کاربرد مهندسی ارزش به یک الزام قانونی در آیین نامه تدارکات ارتش ایالات متحده تبدیل شد. در دهه های 1960 و 1070 میلادی بسیاری از سازمان ها در ایالات متحده مهندسی ارزش را به کار گرفتند که از آن جمله می توان به اداره احیا زمین، سازمان فضایی آمریکا، اداره حمل و نقل و اداره خدمات ساختمان های عمومی اشاره نمود.
مهندسی ارزش تنها مهندسی کالا، یک برنامه پیشنهادی یا پروژه ای روزمره و مرور برنامه کاری نیست. مهندسی ارزش نوعی کاهش قیمت کالا یا خدمات و راهی برای صرفه جویی در زمان نمی باشد. مهندسی ارزش جوابی ساده به سوال " چه کار اضافه ای باید انجام بگیرد تا فعالیت های یک سیستم، تولید و یا یک جزء کاهش هزینه داشته باشد؟ " مهندسی ارزش به تعیین ارزش فعالیت های اولیه بدون در نظر گرفتن عملکرد آنها پرداخته و با مشخص کردن یک هدف مالی راه حل هایی را که تمام نیازها را با هزینه ای کمتر رفع می کند پیدا می کند.
امروزه نتایج اجرای مهندسی ارزش بر روی طرح های متعدد در دنیا نشان می دهد که مهندسی ارزش نه تنها کاهش هزینه همراه با کیفیت را به دنبال دارد، بلکه باعث کاهش زمان تحویل و افزایش کیفیت تحویل می شود. از این رو با بکارگیری مهندسی ارزش در دوره عمر یک معدن و در تمام مراحل، از شروع عملیات پی جویی و اکتشاف، استخراج تا فرآوری، علاوه بر کاهش هزینه ها در هر بخش می توان به صرفه جویی در زمان نیز کمک کرد. از طرف دیگر به علت آنکه طرح ها به صورت مرتب توسط تیم مهندسی ارزش مورد بررسی قرار می گیرد، از دقت و عملکرد بیشتری بر خوردار خواهد بود.
سنجش از دور یعنی تشخیص و جمعآوری داده از فاصله دور[1] و عمدتاً به عنوان فناوری و علمی تعریف میشود که به وسیله آن میتوان بدون تماس مستقیم، مشخصههای (مکانی، طیفی، زمانی) یک شیء یا پدیده را تعیین، اندازهگیری و یا تجزیه و تحلیل نمود[2]. با نداشتن تماس مستقیم، باید روشی برای انتقال اطلاعات از طریق فضا مورد استفاده قرار گیرد. برای این منظور، واسطههای مختلفی مانند میدان جاذبه، میدان مغناطیسی، امواج صوتی و انرژی الکترومغناطیسی مورد استفاده قرار میگیرد. با این وجود، فناوری رایج در سنجش از دور، استفاده از امواج الکترومغناطیس است.
در حالت کلی، تعریف فوق دامنه وسیعی از کاربردها نظیر مشاهدات زمینی، تصویربرداری پزشکی از طریق مافوق صوت، تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)، توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) و تصویربرداری صنعتی را شامل میشود. در مفهوم مدرن، این اصطلاح عموماً به کاربرد فناوریهای سنجندههای تصویربردار نصبشده بر روی هواپیماها و فضاپیماها گفته میشود که از زمینههای دیگر مرتبط با تصویربرداری مانند تصویربرداری پزشکی جداست[2].
سنجش از دور این امکان را فراهم میکند که از مناطق غیرقابل دسترس و خطرناک اطلاعات جمعآوری شود. نمونههایی از کاربردهای سنجش از دور شامل پایش جنگلزدایی، بررسی تاثیر تغییر اقلیم بر روی یخچالها در مناطق قطبی، تعیین عمق بدنههای آبی و جمعآوری اطلاعات نظامی از مناطق پرخطر مرزی است. همچنین سنجش از دور میتواند جایگزین روشهای پرهزینه جمعآوری اطلاعات میدانی شود.
ادامه مطلب ...نیشابور را شاید به فیروزه آن بشناسند چرا که مقام اول فیروزه را در جهان داراست و مرغوب ترین فیروزه جهان، از معدن فیروزه نیشابور در70 کیلومتری این شهرستان به دست می آید. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه خراسان، در حال حاضر 100 کارگر در معدن فیروزه نیشابور که هم اکنون گرداننده آن شرکت تعاونی توسعه معدن فیروزه نیشابور است، فعالیت می کنند.
دوستان عزیز لطفا با نظرات خود مارا بهتر راهنمای کنید
ادامه مطلب ...بحث سهم معدن از تولید ناخالص ملی و اقتصاد ایران همواره مورد مناقشه بخشهای مختلف کشور بوده است.
با توجه به در پیش بودن همایش نقش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد ایران، بیمناسبت ندیدیم تا مطلب زیر را که توسط مهندس مرتضی مومنزاده تهیه شده به نظر خوانندگان برسانیم.
سهم معدن در تولید ناخالص ملی (GNP)، در سالهای اخیر چماقی شده بر سر بخش معدن. این سهم سالها در حد نیم درصد و اخیرا تا یک درصد در آمارها اعلام میشود.
تصمیمسازان و تصمیمگیران اقتصاد کشور برخی مراکز تصمیمگیری، براساس ناچیز بودن این درصد و بسیاری دیگر از تنگناهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بخش معدن که در این نوشتار به کناری نهادهام، در رونق معدن کوتاهی میکنند.
البته اگر این درصد، واقعی باشد حق بخش معدن بیش از آنچه که هست، نباید باشد.
با طرح موضوعی تحت عنوان زنجیره تولید معدنی و پیش از آن با ذکر یک مقدمه، میخواهم توجه مخاطب خود را به این نکته جلب کنم که نقش معدن در اقتصاد ما بسیار بیشتر از نیم تا یک درصد است.
انسان بهطور غریزی آنچه را از ذهنش دور است کوچکتر از اندازه واقعی میانگارد.
معدن و تولیدات معدنی اگر درد روز و هفته مردم و مسئولان میبود، اگر همانند شیر و نان و آب و بنزین و دندان درد میبود، بیشتر از این مورد توجه قرار میگرفت.
زنان در فعالیت های معدنی
معدنکاری از قدیم الایام در تمامی جنبه ها فعالیتی منحصرا مردانه بوده است.اما امروزه با گسترش معدنکاری به عنوان یک دانش مهندسی پای زنان نیز به این عرصه پرهیجان و پرسود باز شده است.
در کشوری مثل استرالیا ١١ درصد از نیروی انسانی شاغل در زمینه مواد معدنی زن هستند. همچنین ٢ درصد از پرسنل شاغل در معادن استرالیا زن هستند.
با وجود اینکه در کشور ما ایران در زمینه آموزش دانش مهندسی معدن از نظر جنسیتی تبعیضی نمیبینیم (این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا آموختن این رشته مهندسی فقط حق مردان است.) اما هنوز هم مهندسان زن ما نمیتوانند در معادن ایران مشغول به کار شوند.
این مساله به نظر من به همان اندازه که مربوط به مسائل فرهنگی ماست ، ناشی از ضعف نظام آموزشی ما نیز میباشد.البته این مساله فقط مختص کشور ما نیست و تقریبا تمامی کشورهای دنیا نیز به نوعی با این مساله مواجه هستند.
در سالهای اخیر تشکلهایی به منظور بررسی این مساله و به نوعی جبران این نقیصه نظام آموزشی شکل گرفته اند.هدف اصلی این گروه ها افزایش سطح آگاهی متخصصان زن و کمک به آنها جهت ورود به فعالیتهای معدنی و حمایت از آنها در محلهای کار است.
مساله حضور زنان در فعالیتهای معدنی(WiM) موضوع بسیاری از مقالات و سایتها در اینتر نت است. یکی از این سایتها ، womeninmining.net است که توسط یک مهندس زن انگلیسی به نام Barbara Dischinger راه اندازی شده است.
در اولین گفتگویی که با این خانم مهندس داشتم، قبل از اینکه به بحث درباره موضوعWiM بپردازیم ، چیزی که باعث شگفتی من شد این بود که در بعضی موارد اطلاعاتش درباره معادن ایران بیشتر از من بود!
باربارا که یک گروه رسمی به همین اسم (WiM) در لندن تاسیس کرده و عضو چندین نهاد بین المللی با همین موضوع هستش،درباره هدفش از راه اندازی این گروه گفت "همانطور که معدنکاران مرد ،گروه های فعالی در زمینه معدنکاری در سراسر دنیا و در اینترنت تشکیل داده اند،من هم میخواهم از کسانی باشم که این خدمت را برای زنان شروع کرده ام."
سیلیکوز
سیلیس(SiO2)
معادن سیلیس، کارگاه شن شویی، صنایع فلزی وسرامیک وکارخانه های سیمان
تالکوز(Talcosis)
تالک
معادن تالک، صنایع فرآوری تالک
برنشیت و پنومونی (ذات الریه) و آسم (التهاب مجاری تنفسی)
دی اکسید گوگرد
(SO2) وآلاینده های جوی
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی
تنگی برونش ها (گرفتگی راه های تنفسی)
اکسیدهای سولفور
(SOX)
معادن زغال سنگ، نیروگاه هایی که با سوخت زغال کار می کنند و معادن بیتومین (قیرهای طبیعی)
خیز ریوی (تورم راه های تنفسی) Pulmonary edeme
اکسیدهای نیتروژن
(NOx)
خروج از وسایل موتوری در معادن، نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند
سرطان ریه
هیدروکربن های چند حلقه ای معطر
خروج گاز و دود از موتورهای دیزلی موجود در معادن، دود سیگار
آسم و آماس(التهاب و آلرزی بینی) Asthma Rhinits
مواد آلرژی زا
گرد وغبار موجود در معادن و معادن گچ
انسداد مزمن راههای هوایی
SO2
معادن زغال سنگ و معادن بیتومین و مخازن نفتی
التهاب مجرای تنفسی فوقانی(بینی)
افزایش غلظت ازن
مناطق جنوبی در معادن درتابستان ها و هوای گرم
هیپوکسی(Hypoxemia) و بیماری آرتریواسکلروتیک قلب، کم خونی و هموگلوبینوپاتی، انسداد مزمن ریوی، ترومبوآمبولیسم
CO و ترکیب مونواکسید کربن با هموگلوبین(COHb)
خروج گاز CO از وسایل موتوری و ماشین آلات موجود در معادن
اختلال دستگاه قلب عروق و دستگاه عصبی
دی اکسید کربن
(CO2)
در کلیه معادنی که تهویه ندارند
متهموگلوبینمی(Methemoglobinemia)، نیتروزامین ها(nitrosamines) با علائم کبودی لب ها و پوست
نیترات یا نیتریت
هنگامی که میزان نیتریت یا نیترات موجود در آب آشامیدنی معادن بیش از 10 میلی گرم درلیتر باشد
پیگمانتاسیون غیرطبیعی پوست، هیپرکراتوزیس، احتقان مزمن بینی، دردهای شکمی، مزمن قلبی، پای سیاه(black foot)، گانگرن(قانقاریای)اندام های انتهایی، سرطان پوست، ریه ها، غدد لنفاوی، مغز استخوان، مثانه، کلیه و کبد و پروستات که با آرسنیک در تماس هستند .
آرسنیک
معادن طلا که در اثر آتشباری و انفجار، آرسنیک از گوگرد جدا میشود و به صورت آزاد وجود دارد. همچنین در معادن زرنیخ و رآلگار به صورت سیانور
اختلال های ذهنی، اتاکسی(عدم تعادل)اختلال در راه رفتن، در تکلم ، محدود شدن میدان بینایی و اختلال در جویدن و بلع
جیوه
در معادن و مناطقی که ماده معدنی سینابر با آتشباری استخراج میشود
کرامپ و درد شکم، اسهال، بیماری های کلیه، سرطان پروستات
کادمیوم
در اثر نفوذ کادمیوم در آبهای آشامیدنی معادن
سرطان ریه
ذرات کربن
خروج گاز از موتور دیزلی
آزبستورین و نئوپلاسم های نای، برونش و شش، مزوتلیوما(Mesothelioma)
الیاف آزبست
معادن آزبست(پنبه کوهی)
نئوپلاسم بدخیم مثانه(سرطان بدخیم مثانه)
مواد و ذرات منتشر شده از کوره زغال کک
کارگران واحدهای فرآوری و کوره زغال
نئوپلاسم بدخیم مثانه و نای و برونش و شش
ذرات رادون
تماس مستقیم معدنکاران با مواد رادیواکتیویته
کم خونی آپلاستیک(کم خونی که منشأ مغز استخوان دارد)
تی . ان . تی
(T.N.T)
تولید مواد منفجره
گرانولوسیتوز(کاهش سیستم دفاعی بدن)
فسفر
معادن فسفات P2O5و صنایع تولید مواد منفجره
آنسفالیت سمی(التهاب بافت مغز)Toxic encephalitis
سرب
کارخانه های فرآوری سرب و ریخته گری
پارکینسون
منگنز
منگنز
بیماری های شغلی
گرد زغال
معادن زغال سنگ و بیتومین
تأثیر سروصدا بر گوش داخلی
سروصدای زیاد
آلودگی های صوتی در معادن
مزوتلیوما(سرطان پرده پوشاننده ریه)
عناصر سمی
لباس های آلوده کارگران معدنی در معادن سرب
اختلالات دستگاه عصبی
حلال ها
کارگران معدنی که با حلال ها سروکار دارند
سرطان مثانه
رنگ
کارگران معدنی که با رنگ سروکار دارند
لوسمی یا سرطان خون
بنزن
پرسنل و کارگران معدنی که با بنزن سروکار دارند
نارسایی کلیه، صدمه دیدن عملکرد دستگاه تولید مثل
سرب
معادن سرب
نقص عضو، از دست دادن اعضای بدن
غیراستاندارد بودن مواد ناریه و دستگاه سیم برش الماسه و ...
در معادن سنگ های تزئینی
شست و شوی طلا و جواهر
جواهر پس از استفاده به مدت طولانی، در اثر مجاورت با بدن کثیف می شوند و رنگ و جلای اولیه را از دست می دهند. اگر به دنبال راهکاری برای تمیز شدن طلا و جواهر و زینت آلات خود هستید، این مطلب را با دقت بخوانید.
تمیز کردن طلا و جواهر
برای این کار دو روش توصیه می شود:
الف) با مخلوط کردن جوش شیرین و مایع ظرفشویی، خمیری تهیه کنید. طلا یا جواهر را به خمیر آغشته کنید و بعد از چند دقیقه با آب بشویید.
ب) طلاها را در محلولی از آب و مایع ظرفشویی، یا آب و پودر لباسشویی و کمی وایتکس قرار دهید. محلول را به همراه طلای داخل آن روی اجاق گاز جوش آورید. به این ترتیب، جرمی که در لابهلای طلا وجود دارد به راحتی خارج می شود. توجه داشته باشید که این روش برای شست و شوی جواهر مناسب نیست. پس از خارج کردن طلاها، آنها را بررسی و با یک مسواک کوچک تمیز کنید. سپس با آب بشویید و روی حوله ای قرار دهید. برای خشک کردن سریع می توانید از سشوار کمک بگیرید. تمیزکردن جواهرات بدلبرای تمیز کردن جواهرات به اصطلاح اتمی، از جوش شیرین استفاده کنید. به این صورت که مقداری جوش شیرین روی سطح نمناک برس مسواک بریزید و آن را به آرامی روی این جواهرات بمالید تا براق شوند. نگهداری از طلا و جواهربرای نگهداری صحیح از طلا و جواهر آنها را در جعبه های خود قرار دهید. همچنین می توانید دفترچه ای پارچه ای درست کنید و طلاها را با سنجاق قفلی در آن وصل کنید؛ به گونه ای که سطح آنها به هم ساییده نشود، زیرا در اثر سایش از وزن آنها کاسته می شود. دفترچه را در مکانی امن قرار دهید.
براق کردن طلا و جواهر
برای براق کردن طلا و جواهر دو روش پیشنهاد می شود:
الف) مقداری خاکاره نرم یا خاکستر چوب تهیه کنید و زیورآلات را درون آن فرو ببرید. سپس به وسیله خاک اره یا خاکستر چوب، سطح آنها را مالش دهید. پس از پاک کردن طلا و جواهر از خردههای چوب یا خاکستر، شفافیت و برق چشمگیری را مشاهده خواهید کرد.
ب) با مالش دادن قطعه ای چرم یا پارچه نخی بر سطح طلا، برق و جلای خاصی به وجود میآید. بازکردن گره زنجیراگر زنجیر گردنبندتان گره خورد، آن را روی سطحی صاف و صیقلی بگذارید و مقداری روغن بچه در محل گره بریزید. سپس با یک سوزن کلفت به آرامی گره را باز کنید.