شرایط تشکیل و ژنز باریت

شرایط تشکیل و ژنز باریت

باریت متداولترین کانی باریم دار است که به صورت اتفاقی و گاهی در مقادیر بزرگ مانند رگه ای یا لایه ای تمرکز می یابد. این تمرکز می تواند به صورت تنها یا ترکیب با کانه هایی نظیر فلوئورین، سلستین، کوارتز، گالن، اسفالریت، کلسیت، دولومیت و سیدریت در محیطهای مختلف زمین شناسی روی دهد. اگرچه باریت به صورت کانی همراه رگه های کانه دار سولفیدی در سنگهای رسوبی بسیار متداول است، جایی که گرهک های (Nodules) کنکرسیونی و بلورهای با رشد آزاد در فضاهای خالی بین بلوری تشکیل می شوند، ذخایر تقریباً خالصی از باریت بوجود می آیند که در بسیاری نقاط، ارزش معدنکاری می یابند.
کانی باریت با حضور عنصر باریم در ذخایر قابل توجه کانه های منگنز اغلب با کانه های سرب و روی، مس، آرسنیک، نیکل، کبالت، مولیبدن، تنگستن، وانادیوم، آهن، نقره و تیتانیوم همراهی می شود.

در خلال هوازدگی کانیهایی مانند فلدسپارهای پتاسیم دار، پلاژیوکلازها، مسکوویت و بیوتیت، باریم به صورت ترکیبی از حالت برجامانده (باقیمانده) (Residual) و رسوبی حضور می یابد. گاهی اوقات باریت به شکل توده ای در نهشته های هماتیتی و ذخایر آن دیده می شود.
نهشته های باریت منشأ گرمابی دارند و ممکن است که ورود سیالات گرمابی غنی از باریم به آب دریایی غنی از سولفات، باعث تشکیل باریت شود.
شکل غالب باریت به صورت رگه ای و پر شدگی شکافهاست، چنانچه در ماسه سنگها و سنگهای آهکی، گاه رگه های مشخصی را تشکیل می دهد که بخشی از سازندهای آن، علاوه بر کلسیت و سلستین، باریت می باشد و بیشتر با کانه های مس همراهی می شود. باریت گاهی سیمان ذرات را در ماسه سنگها تشکیل داده و نیز توده های خاکی را در لایه های مارنی بوجود می آورد. در برخی موارد به مثابه مواد سنگ کننده فسیلها عمل نموده و فضاهای خالی اطراف آنها را پر می نماید.
باریت در قشر زمین گسترش زیادی داشته و همراه کانیهای مختلف فلزات یا همراه با سنگهای آهکی، هم به صورت بلورین بی شکل (Amorphous) یافت می شود. منابع باریت بقدری فراوان است که تنها مهمترین آنها (از نظر بالابودن وزن مخصوص و عیار) و بزرگترین آنها ( از نظر حجم و میزان ذخیره) قابل توجه و بهره برداری هستند.
همان طوری که قبلا " نیز گفته شد از نظر زمین شناسی باریت در انواع سنگها، شامل سنگهای آذین، رسوبی و دگرگونی یافت می شود، ذخایر این کانی در طبیعت به سه صورت مشاهده می شود.
باریت در طبیعت به صورت رگه ای، لایه ای و بر جای مانده یافت می شود:
الف ) ذخایر رگه ای پرکننده فضاهای خالی
ب ) تجمع ثانوی یاباقیمانده
ج ) ذخایر لایه ای -۳-انواع کانسارهای باریت
الف - باریت تیپ رگه ای پرکننده فضاهای خالی :
محلولهای که ترکیبات شیمیایی خاصی دارند در گسلها، شکستگیها و به تشکیل باریت منجر می شوند. این نوع باریت معمولاً همراه با برخی از کانسارهای گرمابی نقره، سرب - روی و فلوریت تیپ دره می سی سی پی دیده می شود و یا در اطراف توده های نفوذی تشکیل رگه می دهند.
این ذخایر از نظر ژنتیکی متاسوماتیک بوده و معمولاً نهشته هایی از سیالات گرمابی یا آبهای لب شور محبوس در اعماق باریت دار با حرارت متوسط و کم می باشند. این سیالات کانه دار گرمابی و ماگمایی، اغلب شکستگی ها (گسله ها، درزه ها و زونهای برشی (Brecciated Zones)، سطوح لایه بندی، کانالهای محلولی. فضای خالی بین ذرات و قطعات سنگ را در سنگهای گوناگون و در طول صدها متر ( گاهی تا ۲۰۰۰ متر) و با اشکال گوناگون پر می نمایند.
ضخامت این رگه ها از چند دسی متر تا چندین متر تغییر نموده و با همبری مشخص ( در اثر فشارهای طولانی و تورم (Swelling) گسترده) که تفاوتهای آشکاری در طول، عمق و حالت این رگه ها بوجود می آورد، شناخته می شوند.
عامل اصلی رسوب این کانی بر دیواره سنگی آن، کاهش مقدار حرارت محلول، کاهش فشار و واکنش بین محلول گرمابی و سنگ میزبان است، اگرچه این آخری در تشکیل ذخایر غیرفلزی از نقش بسیار کم اهمیت تری برخوردار است و اثر شیمیایی رگه های گرمابی باریت و فلوئورین بر دیواره های سنگی بسیار کم اهمیت تر از اثر فیزیکی محلول می باشد.
ویژگی خردشدگی در مناطق برشی زونهای گسله و مقاومت سنگ در جلوگیری از بسته شدن شکستگی ها در برابر فشارهای طولانی و حتی تورم (باد کردگی) آن در اثر همبری پیوسته با سیال گرمابی، بسیار قابل توجه است.
انواع رگه ای ذخایر باریت معمولاً توسط فلوئورین و سولفیدهای سرب، روی، مس و آهن (پیریت) همراهی می شود و به سمت اعماق، اغلب گانگ آن را کوارتز عقیم، کلسیت و سیدریت تشکیل می دهد.
در شرایط بخصوصی، واکنش بین محلول و سنگ میزبان چنان شدید بوده که ترکیب تمام سنگ میزبان را دستخوش تغییر می سازد و این عمل توسط جانشینی یا خارج کردن یک کانی و جایگزینی همزمان توسط کانی دیگر انجام می گیرد. چگونگی این فرایند بدرستی مشخص نمی باشد ولی شاید بتوان تبادل مولکولی یا اتمی را در فاصله زمانی کوتاه و در ابتدای جبهه پیشرونده سیال با پخش یکنواخت و جریان ثابت در نظر گرفت. این شرایط بویژه در سنگهای کربناتی (که بیشترین ظرفیت جایگزینی را دارند) بیشترین امکان اتفاق را دارا بوده و همین دلیل ذخایر بزرگی از باریت در دولومیت ها و شیل های آهکدار یافت می شود. خلاصه آنکه گمان می رود ذخایر رگه ای باریت به صورت ژنتیکی با محلولهای گرمابی جوان (Juvenile) که محتوای BaCl۲ یا BaS دارند ارتباط داشته باشد. توجیه آن بدین گونه است که از برخورد دو محلول با ترکیب شیمیایی مختلف، واکنش شیمیایی صورت گیرد. مثلاً از برخورد سیالات گرمابی بالارو با محتوای ترکیبات باریم ( و احتمالاً BaCl۲) با آبهای سطحی در حال گردش که دارای سولفاتهای ناشی از فعل و انفعالات منطقه اکسیداسیون می باشند، واکنش صورت گرفته و باریت رسوب نماید. نظریه تراوشی جانبی (Lateral Secretion) نیز عنوان می نماید که وجود سنگهای آذرین در همبری این رگه ها می تواند منبعی برای باریم و در نتیجه تشکیل باریت باشد.
رگه های اقتصادی زیادی از باریت و فلوئورین در سنگهای آهکی، دولومیت، کوارتزیت و سنگهای آتشفشانی تشکیل می گردد و بدلیل تنوع در انواع شکستگی ها و هندسه پیچیده این نوع ذخایر، معدنکاری بر روی آنها بسیار مشکل و پرهزینه است.
در بیشتر ذخایر رگه ای و بویژه در انواع دورگرمابی (Telethermal) آن، باریت از باطله های درجه ۲ محسوب شده و به صورت محلول جنبی استخراج می گردد. به طور مثال در معدن سرب و روی ساردینیا ( واقع در ایتالیا) و برخی معادن انگلستان، باریت از همین طریق بدست می آید.
در نوع نهفته، باریت توسط سیالات گرمایی و یا شورابه های متعلق به نواحی عمیق حمل می گردد. محلولهای حاصل از توده آذرین نفوذی در طول گسلها،شکافها، ترکها، سطوح لایه بندی، کانالهای انحلالی و دیگر فضاهای باز، بالا آمده و خود همین فضاهای باز، محل تشکیل ذخایر کانیها گردیده اند. در این نوع کانسار، ذخایر باریت معمولا " توسط سولفید های سرب، روی، مس، پیریت و همچنین فلوئورین همراهی می شوند و درمناطق عمیقتر اغلب کانی باطله آن را،کلسیت، سیدریت و کوارتز عمیق تشکیل می دهد. یکی از عواملی که در تشکیل این نوع کانسار در فضاهای خالی مؤثر است شامل کاهش تدریجی حرارت و فشار در هنگام بالا آمدن سیالات گرمایی و دور شدن این سیالات از محل خود می باشد. عامل دیگر در تشکیل این نوع کانسارها، واکنش بین محلولهای گرمایی و سنگ میزبان است. در برخی موارد واکنش بین محلول و سنگ میزبان بسیار شدید است بطوری که ترکیب تمام حجم سنگ میزبان را تغییر می دهد این عمل بوسیله جانشینی یا خارج شدن یک کانی و جایگزینی همزمان توسط کانی دیگر انجام می گیرد. سنگهای کربناته بیشترین ظرفیت جایگزینی را درمیان سنگهای گوناگون دارند. بنابراین ذخایر بزرگی از باریت در دولومیت ها و شیلهای آهک دار یافت می شود. بیشتر باریتهای موجود در رگه ها و پرشدگی حفرات، متراکم و به رنگ خاکستری تا سفید است.
استخراج کانسارهای رگه ای، به دلیل هندسه پیچیده آنها بسیار مشکل و پرهزینه است. در اکثر موارد، رگه باریت مانند یک محصول فرعی یا محصول هم تراز در معادن سرب ور وی استخراج می شود. همان طوری که قبلا" ذکر شد بیشتر معادن و ذخایر باریت در ایران از این نوع می باشند مانند معدن باریت الیت، معدن باریت دشت ده،معدن باریت نیوک و غیره.
معدن باریت کوتایسی (Kutaisi) واقع در جمهوری گرجستان شوروی و معدن مگنت کا و (Magnet Cove) در ایالت آرکانزاس آمریکا و بسیاری از دیگر نهشته های باریت آمریکا از این دسته اند. در معدن کوتایسی، رگه های باریت با ضخامت ۱-۳/۰ متر و طول بیش از ۲۰۰۰ متر در توفهای پورفیری ژوراسیک و تا عمق ۲۵۰ متر ردیابی شده اند. این رگه ها، کلسیت، به مقدار کمتر کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و گالن دربردارند. محتوای سولفات باریم از ۶/۹۸-۶/۸۱% تغییر می نماید. در کوهستان سالر (Salair) ضخامت بخش های عدسی شکل رگه های باریت در کواتوفیرها و پورفیرها به بیشتر از ۵۰ متر می رسد.
در عمق ۱۰۰ متری، این رگه ها ۵۸% باریت، ۱۶% کوارتز، ۱۲% اسفالریت و ۱۳% گالن دارند (کاریاکین Karyakin، ۱۹۶۹).
ذخیره مگنت کاو از منشأ جانشینی متاسوماتیک شیلها (به سن اشکوبهای پنسیلوانین- می سی سی پی که در مجاورت با یک توده نفلین سینیتی به سن کرتاسه به فرم ناودیس گونه ای تغییر شکل داده، حاصل شده و محتوای اکسید باریم آن ۳/۰ درصد می باشد. ضخامت این توده باریت علاوه بر بقایای جایگزین نشده شیلها، در یالها ۱۵-۱۰ متر در هسته ناودیس ۳۰ متر است. این ذخیره با گسترش لایه ریخت (Stratiform) از نوع رسوبی محسوب می شود. در چک واسلواکی، بزرگترین ذخایر باریت ( به همراه سیدریت) به شکل رگه ای در معادن دروژیاک (Drodiak)، زلاتنیک (Zlatnik) و زاپالنیکا (Zapalenica) منطقه رودنانی (Rudnany) بوجود آمده است. رگه دروژیاک با متوسط ضخامت ۶ متر تا حداکثر ۳۰ متر، دیابازه و فیلیت های کربونیفر را در طول حدود ۶۰۰۰ متر و عمق ۹۰۰ متر، قطع می نماید. در عمق ۳۰۰-۲۰۰ متری، این رگه انباشته از باریت و سیدریت (فروباریت) می باشد در اعماق، باریت به رگه سیدریت و به شکل کیسه ای و عدسی بدل می شود و به سمت بالا، باریت غلبه می یابد. مطالعات نشان داده که باریت در این مجموعه جوانتر از سیدریت است.

ب - ذخایر رسوبی-لایه ای (Bedded) و رسوبی- آتشفشانی (Volcano-Sedimentary) باریت :
کانسارهای باریت نوع لایه ای بیشتر با ذخایر ماسیو سولفید و ذخایر استراتی باند- استراتی فرم رسوبی در ارتباط هستند. در ماسیو سولفیدهای نوع کروکو، باریت در قسمت فوقانی و اطراف ذخیره ماسیو سولفید یافت می شود. در بعضی از کانسارهای استراتی باند- استراتی فرم رسوبی، لایه های باریت دار گزارش شده است. باریت به صورت لایه ای و گاهی به صورت سیمان سنگ دیده می شود. لایه های باریت دار بیشتر به رنگ خاکستری هستند که از بالا و اطراف به چرت و شیلهای سیلیسی ختم می شوند. میزان باریت بین ۵۰ تا ۹۵ درصد متغیر است. ذخایر بزرگ باریت به صورت لایه ای یا عدسی شکل بوده و ممکن است سرب و روی نیز آنها همراهی کند.
این نوع ذخایر تحت شرایط خاص شیمیایی که ذرات باریم توسط سیالات گرمابی دارای سولفید هیدروژن ته نشین می شوند بوجود می آیند. باریت در این نوع ذخایر معمولاً در حاشیه تمرکز می یابد و درگذر به سمت داخل پیریت دار می شود. در حالت خاص این ذخایر، نهشته های لایه ای را تشکیل می دهند، بدین صورت که باریت می تواند بخشی از توالی رسوبی ( هم به صورت سازنده های اصلی و هم عامل سیمان شدگی) و یا بخشی از تمرکز نهشته های سولفیدی توده ای – لایه ریخت باشد. باریت در این شکل معمولاً ریزدانه و تیره است ( باریت لایه ای سیاه) و در لایه هایی با ضخامت بیش از ۱۵ متر و گسترش طولی احتمالی بیش از چندین کیلومتر رخنمون دارد.
این نوع ذخایر، طبقاتی رسوبی هستند که درآنها باریت به صورت کانی اصلی یا سیمان در بین قطعات دیگر قرار گرفته باشد. علاوه بر آن، این کانسارها می توانند همراه با کانسارهای ماسیو سولفید چینه سان ( استراتیفرم )، ظاهر شود. کانسارهای باریت لایه ای از لحاظ اقتصادی بسیار با اهمیت هستند، برخی از این ذخایر محتوی میلیونها تن باریت هستند. ذخایر عمده دارای ارزش اقتصادی از این نوع، تمرکز های لایه ای باریت بدبو، عموما" خاکستری تیره تا سیاه رنگ و ریزدانه می باشد. لایه های باریت سیاه حاوی چندین درصد ماده آلی می باشند و وقتی با چکش به آنها ضربه زده می شود، بطور مشخصی بوی سولفید ئیدوژن (H۲S) را می دهند. عقیده براین است که سولفید ئیدروژن محصول فساد مواد آلی و احیای سولفات توسط باکتریهای بی هوازی است. دانشمندان برای ژنز لایه های باریت سیاه بدبو آرکانزاس، مدلی را ارائه داده اند که برمبنای آن شورابها از رسوبهای سکوی قاره ای تراوش کرده و در گودیهای کف حوزه رسوبی با آب دریا مخلوط شده و سبب ته نشین شدن باریت می گردند. یونهای باریم جذب ذرات رس شده، با سولفاتهای موجود درآب دریا ترکیب و سولفات باریم می گردند. یونهای باریم جذب ذرات رس شده، با سولفاتهای موجود در آب دریا ترکیب و سولفات باریم تشکیل می دهند. منشاء باریم در آب دریا می تواند در رابطه با فعالیتهای زیستی ( شوه و دیگران ۱۹۶۹ ) و یا بازیافت از سنگهای از پیش تشکیل شده باشند.
محتوای باریت در این ذخایر متجاوز از ۹۵% باشد ولی گاهی به حدود ۵۰% و یا کمتر رسیده و با مقادیری از کوارتز دانه ریز، رس، پیریت، چرت یا سیلت همراهی می شود. کانیهای کربناتی در این نهشته ها نادر هستند و احتمال دارد هیدروکربورها و اسیدهای چرب درصدی از سنگ را تشکیل دهند. نهشته ها و ذخایر لایه ای باریت به عنوان پراهمیت ترین و اقتصادی ترین نوع ذخایر باریت مطرح می باشند و ذخایر وسیع و متعددی را شامل می شوند که به تنهایی برای فنون معدنکاری جدید در مقیاس وسیع مساعد هستند. مثالهایی از اینگونه ذخایر در ایالات نوادا و آرکانزاس آمریکا، شیلی، فرانسه و ایالت آندراپرادش (Andhra pradesh) هند وجود دارند.
پیدایش نهشته های لایه ای باریت بدلیل مغایرت رویدادهای گرمابی و رسوبی مورد بحث و اختلاف است. مطالعه بر روی نهشته گذاری محلی، در جایی که آبهای لب شور خارج از پوسته در گودیهای کف حوزه رسوبی با آب دریا مخلوط می گردند، بوسیله مدل انجام شده و نتیجه آن ته نشین شدن باریت می باشد. در این فرآیند، یونهای باریم جذب ذرات رس شده، با سولفاتهای موجود در آب دریا ترکیب گردیده و رسوب باریم را تشکیل می دهند.
صورتهای دیگر این فرآیند بدینگونه توجیه می شود که یونهای باریم می توانند بخوبی در شبکه بلوری آراگونیت ( حتی در شکل اولیه آن یعنی کربنات کلسیم) جای گیرند. شکل دیگر، آنست که باریم در خلال اولین ته نشستهایی کربناتهای دریایی در آراگونیت محبوس می شود و در زمانی که آراگونیت به کلسیت یا دولومیت (که برای جایگیری یونهای باریم در شبکه خود مناسب نیستند) تبدیل می شود از آنها خارج می گردد.
سپس باریم با سولفاتها ترکیب شده و در همانجا باریت تشکیل می شود و یا با کلراید، که توانایی مهاجرت دادن یونهای سولفات را دارد، واکنش انجام داده و محصول نهایی آن باریت باشد. این فرضیه شاید به تشریح آنکه چرا باریت در سنگهای کلسیت یا دولومیت دار نادر است، کمک نماید.
از مشهورترین این معادن، که هم اکنون نیز معدنکاری می شود می توان از مگن (Meggen) در آلمان شرقی سابق و راملز برگ (Rammels-berg) در آلمان غربی سابق، نهشته های کوروکو (Kuroko) در ژاپن و نهشته های مشابه از این قبیل در دره نورتومبرلند (Northumberland) ایالت نوادای آمریکا نام برد.
ذخیره مگن در ایالت وست فالن (Westfalen) آلمان شرقی سابق با شکل کلی عدسی مانند، در اثر فشارهای ساختاری به صورت ناودیس درآمده، در بخشهای میانی حدود ۶-۵/۱ متر ضخامت دارد و به سمت حاشیه حوزه رسوبی اولیه بسته می شود. سولفیدهای سرب و روی در این نهشته، گستره کوچکتری را ارائه می نمایند. مجموعه ذخایر عدسی شکل در این منطقه، توسط شیلهای دونین زیرین در زیر و سنگ آهکهای دونین بالایی در رو احاطه می شوند. این همبری می تواند مبین آن باشد که عناصر باریم، روی و سرب توسط محلول های گرمابی به کف حوزه رسوبی راه یافته است.
ج-کانسارهای باریت ثانوی یا برجای مانده یا پس مانده (Eluvial or Residual) :
این ذخایر حاصل فرسایش یک ذخیره باریت و حمل و ته نشست آن در منطقه دیگری می باشد. باریتهای موجود در این نوع ذخایر سفید رنگ بوده و باوزن مخصوص زیاد از سایر کانیهای اطراف، مشخص می شوند. این نوع ذخایر باریت، براساس پایداری شیمیایی مولکولهای آن، در مقابل هوازدگی، تشکیل می شوند. اندازه و شکل این ذخایر متفاوت بوده و در بسیاری از موارد شکل توده اصلی که از آن منشاء گرفته است را منعکس می کند به طوری که ذخایر تجمع یافته از رگه ها به صورت طولی و ذخایر تجمع یافته از توده ها گرد تقریبا" دایره ای مشاهده می شوند.
این کانسارها بدین طریق تشکیل می شوند که سنگ و یا رگه حاوی باریت در سطح زمین هوازده شده، باریت به دلیل وزن مخصوص زیاد و مقاومت شیمیایی در محل باقی می ماند و تشکیل کانسار باریت بر جای مانده را می دهد.
این نوع ذخایر باریت، بر اساس پایداری شیمیایی مولکول آن تشکیل می شود. فرآیند هوازدگی می تواند باریت را از جایگاه رگه ای خود آزاد نموده و به صورت پرشدگی در رگه های باریک متمرکز نماید که این رگه ها به تنهایی برای معدنکاری مناسب نمی باشند. می توان از ذخایر اقتصادی باریت باقیمانده ( حاصل هوازدگی نهشته های سطحی) که در آن باریت به صورت درون لایه ای در رسهای با اجزا آزاد وجود دارد، بهره برداری نمود. در این حالت، قطعات و خرده هایی از باریت درمجموعه وجود دارند که حتی اگر محتوای انها از ۲۰-۱۰ درصد تجاوز ننماید می توان با شست و شوی تفاله ( ته مانده) آن، باریت بدست آورد. بزرگترین این قطعات در قاعده ذخیره پس مانده تمرکز می یابند.
در این نوع ذخایر، هم باریت و هم رس از هوازدگی سنگهای سطحی و عموماً دولومیتی مشتق می شوند. ابعاد قطعات باریت از اندازه ماسه تا کلوخه ای(Lump) که تا ۱۰۰ کیلوگرم و حتی بیشتر وزن دارند، تغییر می نماید. این نهشته ها به طور مشخص در اندازه و شکل تغییر می نمایند، به طور مثال ضخامت آنها از کمتر از ۳ متر تا بیشتر از ۵۰ متر و شکل هندسی آنها (تقارن) از حالت کشیده تا دورانی- حاشیه ای ( که بازتابی از شکل ابتدایی رگه و ساختمان تغییر شکل یافته آن است) متفاوت است.
درجه سنگینی یا وزن مخصوص که معمولاً بر حسب گرم بر سانتی متر مکعب و یا کیلوگرم بر متر مکعب ذخیره پس مانده باریت بیان می شود، حتی در نقاط مختلف یک ذخیره بسیار متنوع است.
نهشته هایی از این دست با کیفیت تجارتی در ایالتهای مختلف آمریکا یافت می شوند و بزرگترین ذخایر از این دست با کیفیت تجارتی در ایالتهای مختلف امریکا یافت می شود و بزرگترین ذخایر از این نوع در میسوری واشنگتن وجود داشته باریت، ۲۵-۱۰ درصد ذخایر باقیمانده را تشکیل می دهد. این ذخیره از رگه های متعدد با ضخامت از چند میلی متر تا ۶/۰ متر و در پهنای ۱۰ متر تشکیل شده و در درون دولومیتهای کامبرین بالایی قرار دارد. نهشته های مشابهی در ایالات تنسی، جورجیا، کالیفرنیا مشاهده گردیده است (بروبست، ۱۹۷۹). رایمر (Reimer) در رسوبات لبه قاره ای قزاقستان و اورال شوروی سابق و در ذخایر اولیه آنها و نیز در آفریقای جنوبی ذخایری از این گونه را گزارش کرده است.

د‌-ذخایر برونزاد (Exogenic) :
ذخایر برونزاد (Exogenic) یا زیردریایی برونزاد (Exhalative)
این نوع ذخایر که معمولاً حفره های کارست مانند بین بلوکهای آهکی ریزشی را پر می نماید اولین بار توسط سابژینسکی (Sobczynski) و شوارزینسکی (Szuwarzynski) در سال ۱۹۷۳ تشریح گردید. در این گونه ذخایر، یونهای باریم از چشمه های داغ زیردریایی مشتق و با سولفاتهای آب دریا ترکیب شده و نهشته شدن باریت را موجب می شوند. این ته نشست سیمای رسوبی ذخیره را شکل می دهد و فعالیتهای بعدی به جانشینی و دگرسانی منجر می شود.
به اعتماد پاپک (۱۹۸۴) برای ذخایر باریت آمریکا، منشا زیردریایی برونزاد بسیار غیر متحمل بوده و در بسیاری نقاط دنیا و بویژه در بیشتر کانسارهای سولفیدی-توده ای (Massive-Sulfide) به همراه باریت و یا بدون آن، این منشا صادق است.
از جمله ذخایری که منشا زیردریایی- برونزاد برای آنها تایید گشته می توان از ذخایر آرکانزاس در ایالات متحده آمریکا، یوکون (Yukon) در کانادا، سیلورماینز (Silver mines) در ایرلند و مگن و راملزبرگ در آلمان نام برد. شاید بتوان نهشته بارگا (Barega) در ساردینیا را نیز در این رده جای داد.

م‌-ذخایر مرتبط با تکتونیک صفحه ای :
پس از پایان یافتن فعالیت های آتش فشانی پالئوزوئیک در حوزه آلپین، در دورانهای مزوزوئیک و سنوزوئیک در حاشیه پلت فورم ها (Platforms) در ارتباط با سیستم شکستگی، کانی سازی رخ داده و کانسارهای منگنز و باریت را باعث شده است. در میوسن، در اثر پدیده جداشدگی در دریای سرخ و در کناره های شکستگی، کانه های سرب و روی، منگنز، فلوئورین و باریت به صورت رگه ای و اشباعی در داخل توده های کناری گرابن و بخشی به صورت تجمعات (Aggregate) رسوبی و در داخ لایه ها بوجود آمده اند. در تشکیل انواع گرابنی این نوع ذخایر، ابتدا یونهای باریم و منگنز آبهای گرم بالارو حاصل از ماگمای بازالتی کف حوزه، به صورت نمک حوزه، به صورت نمک ته نشین می شوند و در اثر فرآیندهای بعدی به ذخایر باریت و منگنز تبدیل می شوند.
از این رده می توان از کانسارهای منگنز و باریم جزایر یونان که در ادامه فعالیتهای ماگمایی پلیوسن بوجود آمده اند نام برد. کانسارهای فلوئورین و باریت الجزایر و تونس نیز که بر اثر فعالیت های گرمابی ضعیف دوره کرتاسه و دوران سنوزوئیک بوجود آمده اند در این رده جای دارند.
ذخایر و معادن متنوعی از باریت وجود دارد که به ذکر نام تعداد محدودی از آنها بسنده می شود.
- در بخشهای شمال خاوری انگلستان، معادن بزرگی از باریت به نامهای آلستون مور (Alston Moor)، کلیتورمور (Cleator Moor) و فریزینگتون (Frizington) وجود دارد.
همچنین در بخشهای جنوب باختری آن و از معادن کورن وال (Corn Wall)، ویل مری آن (Wheal Mary Ann) و من هنیوت (Men Heniot) باریت استخراج می گردد. در منطقه معدنی کومبریا (Cumbria) و در اگرمونت (Egre Mont) انواع باریت یافت می شود. باریت طلایی رنگ از معدن دالملینگ تون (Dalmellington) و باریت آبی رنگ از محلی بنام معدن موبرای (Mow bray) تهیه می شود.
-در آلمان و در نهشته چند فلزی فرایبرگ (Freiberg)، انواع باریت با رنگهای مختلف دیده می شود. از ذخایر والدک (Waldock)، وست فالن‌(Westfulen) وینا (Yena) نیز باریت بدست می آید.
-در شرق فرانسه و در محلی موسوم به دوفین (Dau phine) بلورهای زردکاهی (Straw-yellow) باریت همراه با کوارتز و کالکوپیریت از معدن گاسکینز (gaskins) بدست می آید.
-در آمریکا از معادن استون هام (Stoneham) و استرلینگ (Sterling) ایالت کلربلورهای آبی روشن باریت استخراج و در صنعت جواهر سازی بکار می رود. مرغوب ترین باریت آبی با کاربرد در صنعت جواهر سازی از معدن الک گریک (elk Greek) واقع در ایالت داکوتای جنوبی بدست می آید. نوع خاصی از باریت بنام رز صحرایی که از باریت و ماسه تشکیل شده ودر مکانهایی از ایالت الکلاماها و کانزاس دیده شده است.
-در لهستان ودر مناطق معدنی گروب کلارا (Grube Machow) و تارنوبرزگ (Tarnoberzeg) بلورهای زردرنگ باریت یافت و استخراج می شود.
در نقاط دیگر جهان مانند جمهوریهای گرجستان، قزاقستان، ترکمنستان، چین، هند، تالند، ایرلند،مصر، اسپانیا، ایسلند و... نیز ذخایر بزرگ و تنوع باریت دیده شده است.